Sobór Watykański II należy do najważniejszych wydarzeń wieku XX i w ogóle dziejów najnowszych. Wpływając na naukę i praktykę Kościoła katolickiego, przyczynił się do licznych przekształceń katolicyzmu w stosunku do cywilizacji zachodniej, nowoczesności, liberalnych demokracji, innych wyznań chrześcijańskich, Żydów i religii niechrześcijańskich. Począwszy od pontyfikatu Pawła VI wszyscy papieże aż do dzisiaj traktowali Vaticanum II jako fundament i kryterium w określaniu zarówno tożsamości Kościoła, jak i jego obecności w świecie współczesnym. Jan Paweł II widział przy tym konieczność „odczytania Soboru w świetle wcześniejszej Tradycji”, zaś Benedykt XVI upominał się o odczytywanie Vaticanum II zgodnie z „hermeneutyką ciągłości”.

W ciągu dziesięcioleci posoborowych odczytaniu treści dokumentów Soboru poświęcono wiele publikacji naukowych i popularyzatorskich. Jednak na tle tych licznych publikacji wyjątkowo znikomo wyglądają do dziś opracowania ukazujące dokumenty soborowe w ich pełnym kontekście źródłowym. Bardzo mało uwagi poświęca się precyzyjnemu pokazaniu genezy poszczególnych dokumentów Soboru we wcześniejszych aktach nauczania Kościoła. W jeszcze mniejszym stopniu dbano o ukazanie zależności definitywnej redakcji dokumentów od debaty w auli soborowej. Tak samo niedostateczne jest zaprezentowanie litery tekstów w powiązaniu z oficjalną interpretacją („mens Concilii”) podawaną przez odpowiednie komisje soborowe.

Powyższe stwierdzenia są prawdziwe nawet w odniesieniu do krajów, w których w międzyczasie dopracowano się obszernych komentarzy teologicznych do dokumentów Vaticanum II – gdyż te interpretacje teologiczne nie zostały zwykle uprzedzone przez niezbędne prace przygotowawcze. Niestety w przypadku literatury polskiej ten brak daje o sobie znać w stopniu jeszcze większym.

Niemalże niewykorzystywana jest do dziś dokumentacja udostępniona przez sekretariat Soboru – otwarta dla badaczy w postaci wielotomej serii źródłowej „Acta Sacrosancti Concilii Oecumenici Vaticani II”. Korzystają z niej czasami autorzy monografii poświęconych szczegółowym tematom – lecz bogactwo treści źródłowych nie zostało jak dotąd użyte do należnego naświetlenia poszczególnych dokumentów.

Brak tego rodzaju utrudnia poprawne badanie i odczytanie Vaticanum II. Tym bardziej wydaje się niezbędne skończenie z tym zaniedbaniem.